Mẹ kể con nghe (6)

         Đội TTLĐ là lực lượng tuyên truyền xung kích của ngành VHTT nên về kỷ luật, tác phong làm việc, sinh hoạt đều có chuẩn mực, có tổ chức chặt chẽ. Giao thông chủ yếu của vùng này là đường thủy, phương tiện giao thông tiện lợi và phổ biến là các loại ghe, xuồng, vỏ lãi… Đội TTLĐ thường kết hợp đi công tác chung một ghe với Đội Chiếu bóng lưu động, suốt tháng lênh đênh từ xã này qua xã khác. Mọi máy móc, trang thiết bị của cả hai đội đều xếp vào trong mui ghe, thừa được một khoảng trống nho nhỏ đủ cho 3 cô đội viên nằm co hoặc ngồi bó gối. Sông ở vùng Hỏa Tuyến, Vĩnh Lập rộng mênh mông, nước chảy mạnh như Lưu Sa Hà , đôi bờ xa vời vợi chỉ thấy những bụi dừa nước, gáo, bần… câm nín thờ ơ. Nhà dân lùi mãi vào phía trong khiến người đi trên sông có cảm giác như đang đi vào chốn không người. Nằm co ro trong khoang, Tâm nhìn mãi cái ô cửa bé xíu vừa đủ chui lọt 1 người mà ước tính xem phải chui ra cách nào nhanh nhất nếu có gì xãy ra. May thay, mấy anh em luôn cập bến an toàn sau 3-4 tiếng di chuyển.

               “Còng nằm kẹt lá còng co

           Gió lay còng thụt gió lò còng lên”- Lý lu là

       Bà con địa phương đón tiếp Đội rất nồng hậu, chia sẻ tất cả những gì tốt nhất, quí nhất mà họ có. Nhưng phương tiện sinh hoạt gia đình ở vùng sông nước sâu xa thì chẳng có gì nhiều. Bà con sống theo kiểu tự sản tự tiêu, có gì dùng nấy, đến nhu yếu phẩm cũng lâu lâu ra chợ một lần và chỉ mua xà phòng, muối, bột ngọt, dầu lửa … Lúa gạo tự trồng, đường mía luôn trữ hàng thùng trong nhà, gà vịt chăn thả sẵn chờ có khách là tóm vào nấu cháo, cá cứ đánh bắt rồi làm khô, làm mắm; rau ngoài vườn, ngoài ruộng ê hề đủ loại … Chính ở nơi đây Tâm được thưởng thức những món ăn đơn giản đến kỳ lạ mà sau này nghe gọi là ẩm thực miệt đồng: nào là cá lóc nướng trui, chuột nướng chao, ốc nướng tiêu… là những món mà nguyên liệu có sẵn trên đồng, nướng bằng rơm, củi cây tạp và ăn kèm với rau hái trên đồng. Trong đội chiếu phim có anh N là tay nhắp cá lóc rất giỏi, đi đến đâu anh cũng tranh thủ giờ rảnh lội vòng nghiêng ngó dọc kinh mương xung quanh tìm dấu lòng ròng (tên gọi cá lóc con). Lòng ròng ở đâu là cá lóc mẹ theo đó, anh N buộc 1 con vịt con trên lưỡi câu rồi rê qua bầy lòng ròng, cá lóc mẹ vì sợ vịt ăn cá con nên lao tới táp vịt, vậy là dính câu. Tội nghiệp bầy lòng ròng mồ côi chẳng bao lâu cũng nạp mạng cho các loài khác dưới nước, vì “cá lớn nuốt cá bé” mà. Hơn nữa, chính cá lòng ròng cũng thường bị con người tìm vớt quyết liệt vì nó rất ngon. Cá lòng ròng vớt về ngâm vào nước có thả vào vài trái ớt hiểm bẻ nhỏ để cá nhả hết chất dơ trong ruột, chà rửa nhẹ tay với chút muối rồi cho vào cái ơ (còn gọi là cái trả hay mẻ kho loại nhỏ) kho khô sả ớt thì ăn cơm đến  “lủng nồi trôi rế” mới thôi. Nhưng cách đánh bắt như vậy đã làm cá lóc đến nay gần như tuyệt chủng, bây giờ ra chợ các bà các chị chỉ mua được cá lóc nuôi mà thôi.

                “Đập lưng con cá nướng trui

Mừng tân gia, đãi tân bạn, đãi người phương xa.”- Lý con cá

        Đội của Tâm đi đến đâu là đem lại không khí náo nhiệt, vui tươi đến đó. Ngày ấy, các xã vùng nông thôn (cả sâu lẫn cạn) đều chưa có điện, máy phát điện của Đội chỉ bé tí ti mà lại ho lao hen suyễn mãn tính. Đội TTLĐ biểu diễn văn nghệ tuyên truyền dưới ánh sáng huyền bí của một bóng đèn tròn trứng vịt và âm thanh thì lúc hú hét rùng rợn, lúc tàn hơi kiệt sức vì quá tải và không đủ điện, nhưng khán giả vẫn nhiệt tình vỗ tay đôm đốp cổ vũ cho cả người lẫn máy. Diễn xong, T chạy ngay đến “xí” phần thuyết minh phim. Các bộ phim dành phục vụ vùng sâu thường là phim truyện Việt Nam như “Cánh đồng hoang”, “Mùa gió chướng”, “Ván bài lật ngửa”… nhưng thỉnh thoảng cũng có phim nước ngoài rất hay như “Em không thể nói lời từ biệt”, “Con hủi”, “Khi đàn sếu bay qua”,… các bản thuyết minh đã chuyền tay qua nhiều đội, sử dụng nhiều lần nên rách bươm, mất vài tờ là chuyện thường. Tâm rất nhiều lần vô tư đem “râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Phim nhựa quấn thành từng bánh to, khi chiếu lắp vào dàn quay cứ chốc chốc lại đứt-nối từng đoạn nhưng khán giả vẫn hiểu và vui vẻ chấp nhận.

                    “Thò tay vô giỏ cá trê

             Anh ở em về một chút thì thôi”- Lý con cá trê

   Một chút thôi… một chút mà đã 2 năm Tâm lênh đênh trên sông nước huyện V. Tạm biệt những con người hiền hòa chất phác, những tấm lòng nồng hậu ẩn khuất sau mịt mù cây lá… Tâm về Nhà Văn hóa huyện P. Nơi ấy có chiếc thuyền Văn hóa – sân khấu nổi di động đầu tiên trên toàn quốc và một gã pianist cao nghều đã được số phận hẹn trước đang chờ Tâm ở đó….