Đội TTLĐ
là lực lượng tuyên truyền xung kích của ngành VHTT nên về kỷ luật, tác phong
làm việc, sinh hoạt đều có chuẩn mực, có tổ chức chặt chẽ. Giao thông chủ yếu
của vùng này là đường thủy, phương tiện giao thông tiện lợi và phổ biến là các
loại ghe, xuồng, vỏ lãi… Đội TTLĐ thường kết hợp đi công tác chung một ghe với
Đội Chiếu bóng lưu động, suốt tháng lênh đênh từ xã này qua xã khác. Mọi máy
móc, trang thiết bị của cả hai đội đều xếp vào trong mui ghe, thừa được một
khoảng trống nho nhỏ đủ cho 3 cô đội viên nằm co hoặc ngồi bó gối. Sông ở vùng Hỏa Tuyến, Vĩnh Lập rộng mênh mông, nước chảy mạnh
như Lưu Sa Hà , đôi bờ xa vời vợi chỉ thấy những bụi dừa nước, gáo, bần… câm
nín thờ ơ. Nhà dân lùi mãi vào phía trong khiến người đi trên sông có cảm giác
như đang đi vào chốn không người. Nằm co ro trong khoang, Tâm nhìn mãi cái ô cửa
bé xíu vừa đủ chui lọt 1 người mà ước tính xem phải chui ra cách nào nhanh nhất
nếu có gì xãy ra. May thay, mấy anh em luôn cập bến an
toàn sau 3-4 tiếng di chuyển.
“Còng nằm kẹt lá còng co
Gió lay còng thụt gió lò còng lên”- Lý lu là
Bà con địa phương đón tiếp
Đội rất nồng hậu, chia sẻ tất cả những gì tốt nhất, quí nhất mà
họ có. Nhưng phương tiện sinh hoạt gia đình ở vùng sông nước sâu xa thì chẳng
có gì nhiều. Bà con sống theo kiểu tự sản tự tiêu, có gì dùng nấy, đến nhu yếu
phẩm cũng lâu lâu ra chợ một lần và chỉ mua xà phòng, muối, bột ngọt, dầu lửa …
Lúa gạo tự trồng, đường mía luôn trữ hàng thùng trong nhà, gà vịt chăn thả sẵn
chờ có khách là tóm vào nấu cháo, cá cứ đánh bắt rồi làm khô, làm mắm; rau
ngoài vườn, ngoài ruộng ê hề đủ loại … Chính ở nơi đây Tâm được thưởng thức những
món ăn đơn giản đến kỳ lạ mà sau này nghe gọi là ẩm thực miệt
đồng: nào là cá lóc nướng trui, chuột nướng chao, ốc nướng tiêu… là
những món mà nguyên liệu có sẵn trên đồng, nướng bằng rơm, củi cây tạp và ăn
kèm với rau hái trên đồng. Trong đội chiếu phim có anh N là tay nhắp cá lóc rất
giỏi, đi đến đâu anh cũng tranh thủ giờ rảnh lội vòng nghiêng ngó dọc kinh
mương xung quanh tìm dấu lòng ròng (tên gọi cá lóc con). Lòng ròng ở đâu
là cá lóc mẹ theo đó, anh N buộc 1 con vịt con trên lưỡi câu rồi rê qua bầy
lòng ròng, cá lóc mẹ vì sợ vịt ăn cá con nên lao tới táp vịt, vậy là dính câu. Tội nghiệp bầy lòng ròng mồ côi chẳng bao lâu cũng nạp
mạng cho các loài khác dưới nước, vì “cá lớn nuốt cá bé”
mà. Hơn nữa, chính cá lòng ròng cũng thường bị con người tìm vớt quyết liệt vì
nó rất ngon. Cá lòng ròng vớt về ngâm vào nước có thả vào vài trái ớt hiểm bẻ
nhỏ để cá nhả hết chất dơ trong ruột, chà rửa nhẹ tay với chút muối rồi cho vào
cái ơ (còn gọi là cái trả hay mẻ kho loại nhỏ) kho khô sả ớt thì ăn cơm
đến “lủng nồi trôi rế” mới thôi. Nhưng cách đánh bắt
như vậy đã làm cá lóc đến nay gần như tuyệt chủng, bây giờ ra chợ các bà các
chị chỉ mua được cá lóc nuôi mà thôi.
“Đập lưng con cá nướng trui
Mừng tân gia, đãi tân bạn, đãi người phương
xa.”- Lý con cá
Đội của Tâm đi đến đâu
là đem lại không khí náo nhiệt, vui tươi đến đó. Ngày ấy, các xã vùng nông thôn
(cả sâu lẫn cạn) đều chưa có điện, máy phát điện của Đội chỉ bé tí ti mà
lại ho lao hen suyễn mãn tính. Đội TTLĐ biểu diễn văn nghệ tuyên truyền dưới
ánh sáng huyền bí của một bóng đèn tròn trứng vịt và âm thanh thì lúc hú hét
rùng rợn, lúc tàn hơi kiệt sức vì quá tải và không đủ điện, nhưng khán giả vẫn
nhiệt tình vỗ tay đôm đốp cổ vũ cho cả người lẫn máy. Diễn xong, T chạy ngay
đến “xí” phần thuyết minh phim. Các bộ phim dành phục
vụ vùng sâu thường là phim truyện Việt Nam như “Cánh
đồng hoang”, “Mùa gió chướng”, “Ván
bài lật ngửa”… nhưng thỉnh thoảng cũng có phim nước ngoài rất hay như “Em
không thể nói lời từ biệt”, “Con hủi”,
“Khi đàn sếu bay qua”,… các bản thuyết minh đã
chuyền tay qua nhiều đội, sử dụng nhiều lần nên rách bươm, mất vài tờ là chuyện
thường. Tâm rất nhiều lần vô tư đem “râu ông nọ cắm cằm bà kia”.
Phim nhựa quấn thành từng bánh to, khi chiếu lắp vào dàn quay cứ chốc chốc lại
đứt-nối từng đoạn nhưng khán giả vẫn hiểu và vui vẻ chấp nhận.
“Thò tay vô giỏ cá trê
Anh ở em về một chút thì thôi”- Lý con cá trê
Một chút thôi… một chút mà đã 2 năm Tâm lênh đênh
trên sông nước huyện V. Tạm biệt những con người hiền hòa chất phác, những tấm
lòng nồng hậu ẩn khuất sau mịt mù cây lá… Tâm về Nhà Văn hóa huyện P. Nơi ấy có
chiếc thuyền Văn hóa – sân khấu nổi di động đầu tiên trên toàn quốc và một gã
pianist cao nghều đã được số phận hẹn trước đang chờ Tâm ở đó….
