Khỉ một chút :P

Khỉ là loài động vật hoang dã thuộc lớp thú, bộ linh trưởng. Trừ những con khỉ độc sống riêng lẻ thì loài khỉ thường sống thành bầy đàn trong rừng hoặc những chốn thiên nhiên hoang vắng. Khỉ ăn thực vật, thích ăn trái cây có vị ngọt. Trên thế giới có gần 300 giống khỉ nhưng hiện nay hầu như tuyệt chủng, chỉ còn lại khoảng vài chục loại. Khỉ là loài thông minh, nhanh nhẹn, giỏi bắt chước và có cấu tạo cơ thể gần giống cơ thể người, nhất là một số loài khỉ không đuôi như: tinh tinh, đười ươi, vượn. Dù không phải là vật nuôi trong nhà nhưng khỉ lại là con vật rất quen thuộc đối với con người. Hầu như ai cũng biết khỉ là một trong 12 con giáp của âm lịch. Trong 12 con giáp này, con chuột là chi Tý đứng đầu 12 chi, con khỉ chi Thân xếp thứ 9.

Khỉ giỏi leo trèo, thích nhảy nhót khọt khẹt, đứng ngồi không yên, khỉ lại hay tò mò khám phá. Vậy nên một khi bầy khỉ kéo đến khu người ở hay rẫy người trồng thì nơi đó kể như tan hoang vì quá trình vừa khám vừa phá của chúng. Từ đặc điểm này của loài khỉ mà những chiếc cầu tạm bợ, đơn sơ ở miền nam được gọi là cầu khỉ vì  người đi qua phải đu níu như khỉ, không thể bước đi ngay ngắn. Những đứa trẻ lanh lợi, hiếu động thì được người  nhà mắng yêu là “liếng khỉ”.

Con khỉ cũng đi vào tục ngữ, thành ngữ dân gian qua những câu phổ biến như:

-         “Nuôi ong tay áo, nuôi khỉ dòm nhà”: ý nói về sự đầu tư sai dẫn đến hậu quả tai hại. Vì ong là loài có nọc độc nên không thể nuôi trong tay áo cũng như khỉ thì thích chạy nhảy nên không thể giao trông chừng nhà.

-         “Mượn hơi hùm rung cây nhát khỉ”: ám chỉ việc mượn uy của một thế lực khác để hù dọa một đối tượng đang nằm ngoài sự khống chế của mình.

-          “Khỉ ho cò gáy”: miêu tả một địa điểm vắng vẻ, heo hút.

-          “Rầu rĩ như khỉ mất con”: Diễn tả mức độ buồn bã, đau đớn cùng cực.

-         “Nhăn như khỉ ăn ớt”: ví von về nét biểu cảm trên khuôn mặt đang khó chịu như khỉ ăn phải ớt cay.

Có khi trêu ghẹo, hài hước như trong câu ca dao:

“ Tuổi Thân con khỉ ở lùm.

Chuyền qua chuyền lại té ùm xuống sông”

 Hoặc bùi ngùi, da diết:

“Má ơi, đừng gả con xa.

Chim kêu, vượn hú biết nhà má đâu”.

Hình ảnh tôn nghiêm nhất của khỉ có lẽ là bộ tượng 3 con khỉ “Tam không”: một con bịt mắt, một con bịt tai, một con bịt miệng. Bộ tượng này thường thấy đặt ở chốn chùa chiền hoặc ở chỗ trang trọng trong nhà các phật tử như một lời nhắc nhở con người cần tu tâm dưỡng tánh. Xét về ý nghĩa bộ tượng này, có lẽ ai trong chúng ta cũng  hiểu là: “không thấy, không nghe, không nói”. Nhiều người cho rằng bộ tượng ấy muốn dạy chúng ta hãy ở yên và sống cuộc sống của mình, đừng quan tâm đến chuyện của người khác hay những gì đang xảy ra xung quanh. Thật ra thì hiểu như vậy là thiếu chính xác và chưa đầy đủ. Theo giảng giải của bài viết trong website Giáo hội Phật giáo Việt Nam thì nguồn gốc xuất xứ của bộ tượng này bắt nguồn từ tượng thần Vajrakilaya ở Ấn Độ. Vị thần này có sáu tay, mỗi đôi tay dùng để bịt hai mắt, hai tai và miệng. Theo đó bức tượng được khắc nhằm để răn dạy mỗi người: không được nói bậy, không nhìn bậy và không nghe bậy. Người Nhật còn có thâm ý rất sâu xa khi giải nghĩa bộ tượng Tam Không là: “Bịt mắt để dùng tâm mà nhìn, bịt tai để dùng tâm mà nghe, bịt miệng để dùng tâm mà nói”.

Nhân năm Bính Thân nói chút chuyện về khỉ, ngẫm thấy  chuyện  về con khỉ cũng có điều hay  điều  dở. Mong trong năm con khỉ, nhà nhà, người người cùng quyết tâm giảm dở tăng hay, xóa bỏ trò khỉ, chỉ khỉ cho vui, đừng nhăn như khỉ. :D